Hoe graag wonen we in onze gemeente? En zijn we tevreden over onze buurt? In welke mate ervaren we hinder in de buurt? Welk aandeel van de inwoners geeft meer dan 30% van het gezinsinkomen uit aan wonen? En hoeveel inwoners plannen te verhuizen?

Groeiende inwonersaantallen en veranderende gezinstypes zorgen voor meer druk op de woningmarkt. De huur- en woningprijzen namen de afgelopen jaren toe. Iedere gemeente is regisseur van een eigen lokaal woonbeleid en streeft daarbij naar een woonaanbod afgestemd op de uiteenlopende noden.

Naast de tevredenheid over de woning zelf is de tevredenheid over de woonomgeving een belangrijke graadmeter voor de leefbaarheid vanuit inwonersperspectief. Uit vorige burgerbevraging bleek dat sommige aspecten van de kwaliteit van de publieke ruimte nog onvoldoende aansluiten bij het beeld dat inwoners hebben van een aantrekkelijke woonomgeving.

In het thema Wonen en woonomgeving vind je naast generieke indicatoren gerelateerd aan wonen ook indicatoren over de kwaliteit van de woonomgeving vanuit het oog van de inwoners. Daarnaast zijn voorzieningen een belangrijke troef op buurt- en gemeenteniveau.

De indicatoren kennen twee soorten bronnen:
- indicatoren uit registerdatabanken: centrale databanken van andere (Vlaamse en federale) overheidsinstanties,
- indicatoren uit de burgerbevraging: grootschalige burgerbevraging bij de inwoners van alle Vlaamse gemeenten.

Wonen en woonomgeving is één van de 13 basisthema’s. Voor dit thema zijn er 15 indicatoren uit registerdatabanken (zoals gebouwen naar bouwwijze, mediaanprijzen huizen, sociaal woningaanbod) en 22 indicatoren uit de burgerbevraging (zoals betalingsmoeilijkheden wonen, private buitenruimte of garage, tevredenheid over de buurt) opgenomen. Alle indicatoren die behoren tot het thema Wonen en woonomgeving vind je hier.

In het thema Samenleven vind je aanvullend informatie over de aanwezigheid van voorzieningen, de sociale contacten en de veiligheid in de gemeente en buurt.

Meteen alle resultaten van de burgerbevraging voor het thema Wonen en woonomgeving downloaden? Klik hier!

9 op de 10 woont graag in de gemeente

In Vlaanderen geeft 90% van de inwoners aan dat ze graag wonen in hun gemeente. Slechts 4% woont niet graag in de gemeente. De tevredenheid over wonen in de gemeente is ongewijzigd ten opzichte van 2017. Er is weinig variatie binnen Vlaanderen. In slechts acht gemeenten is minder dan 80% tevreden.

In de centrumsteden woont 88% van de inwoners graag in hun stad.

Aandeel inwoners dat graag woont in eigen gemeente
Alle gemeenten, 2020, in procenten

Bron: Burgerbevraging Gemeente-Stadsmonitor, Agentschap Binnenlands Bestuur

8 op de 10 is tevreden over de buurt

80% van de inwoners is tevreden over de buurt waarin ze wonen. 10% van de inwoners is niet tevreden over de buurt. De tevredenheid van inwoners over hun buurt zegt veel over hoe zij de kwaliteit van hun directe woonomgeving ervaren. Sinds 2017 is ook de tevredenheid over wonen in de buurt ongewijzigd.

In slechts zes gemeenten is de tevredenheid over de buurt kleiner dan 70%. De tevredenheid met de buurt is wat groter in de plattelandsregio’s van West-Vlaanderen en in de Kempen en wat kleiner in de grootsteden, in de Denderstreek en in de Vlaamse Rand.

Aandeel inwoners dat tevreden is over buurt
Alle gemeenten, 2020, in procenten

Bron: Burgerbevraging Gemeente-Stadsmonitor, Agentschap Binnenlands Bestuur

2 op de 10 kent ernstige hinder in de buurt

20% van de inwoners zegt de afgelopen maand veel hinder te hebben ondervonden in de buurt. 45% ondervond beperkte hinder, 36% weinig tot geen. Deze buurthinderscore hangt sterk samen met de subjectieve beleving: mensen die vaak hinder ondervinden, zijn minder tevreden met de buurt en wonen minder graag in de gemeente.

Aandeel inwoners dat afgelopen jaar vaak/altijd hinder in de buurt heeft ondervonden
Alle gemeenten, 2020, in procenten

Bron: Burgerbevraging Gemeente-Stadsmonitor, Agentschap Binnenlands Bestuur

Deze buurthinderscore vat in één cijfer een tiental specifieke ergernissen samen. Het drukke verkeer is daarbij de grote boosdoener: in de top-3 van buurtproblemen staan zowel onaangepaste snelheid als sluipverkeer. Ook zwerfvuil staat bovenaan in de lijst van buurtproblemen. Daarnaast zijn burenlawaai en hinder van dieren ook ergernissen die vaak voorkomen.

Aandeel inwoners dat afgelopen jaar vaak/altijd hinder in de buurt heeft ondervonden
Vlaams Gewest, 2020, in procenten

Bron: Burgerbevraging Gemeente-Stadsmonitor, Agentschap Binnenlands Bestuur

2 op de 10 geeft ten minste derde van inkomen uit aan wonen

Gemiddeld besteden inwoners 15% van het gezinsinkomen aan wonen. 19% betaalt meer dan 30% van het gezinsinkomen aan huur of een woonlening. De woonquote van 30% is internationaal een belangrijke aanduiding voor de betaalbaarheid van wonen. Mensen waarvan de woonkosten een grotere hap uit het gezinsbudget nemen, lopen een groter risico om in betalingsmoeilijkheden te komen.

Meer huurders dan eigenaars geven een derde van hun inkomen uit aan wonen. In Vlaanderen overstijgt de woonquote van 46% van de huurders de 30%-norm. Bij slechts 13% van de eigenaars is de woonquote zo hoog. Op die manier heeft de balans tussen huurders en eigenaars in de gemeente een grote invloed op de algemene woonquote. Het aandeel dat meer dan de woonquote betaalt, is bijna ongewijzigd in vergelijking met 2017.

In 83 gemeenten geeft meer dan de helft van de huurders een derde van het gezinsinkomen uit aan wonen. Daarentegen zijn er maar twee gemeenten waar meer dan 20% van de eigenaars een derde van het gezinsinkomen uitgeeft aan wonen.

Aandeel inwoners waarvan totale gezinsuitgaven voor wonen minstens 30% bedragen van gezinsinkomen
Vlaams Gewest, 2017-2020, in procenten

Bron: Burgerbevraging Gemeente-Stadsmonitor, Agentschap Binnenlands Bestuur

2 op de 10 wil verhuizen

Ontevredenheid met de woning, de buurt of de gemeente kan een aanleiding zijn om te verhuizen. 20% van de inwoners geeft aan de komende vijf jaar mogelijks te willen verhuizen. 10% zou binnen de gemeente willen verhuizen, 10% wil in een andere gemeente gaan wonen. Mensen verhuizen samenhangend met hun levensfase, vooral om financiële redenen, omdat ze ontevreden zijn over waar ze nu wonen, omdat de woning niet langer aansluit bij hun behoeften.

In negen gemeenten heeft meer dan een kwart van de inwoners de intentie om te verhuizen. De verhuisintentie is bovendien ook groter in de centrumsteden. De intentie om te verhuizen naar een andere gemeente is niet groter in de centrumsteden dan in de rest van Vlaanderen, behalve in Antwerpen en Leuven.

Dit is een belangrijke kanttekening in het debat rond de stadsvlucht. De intentie om te verhuizen is maar één van de indicaties die hierin inzicht geven. Naast de migratiecijfers zijn ook de blijfkansen een belangrijke parameter om te bekijken. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van zogenaamd cohorteonderzoek waarbij groepen inwoners of inwijkelingen in de steden gedurende een langere periode gevolgd worden. Zulk onderzoek onderstreept dat grote groepen inwoners ook voor langere tijd in de stad blijven wonen.

Aandeel inwoners dat intentie heeft om in komende vijf jaar te verhuizen
Vlaams Gewest en 13 centrumsteden, 2020, in procenten

VG = Vlaams Gewest - CS = 13 centrumsteden
Bron: Burgerbevraging Gemeente-Stadsmonitor, Agentschap Binnenlands Bestuur