Hoeveel jongeren verlaten het onderwijs zonder diploma? En hoeveel leerlingen hebben schoolse achterstand? Hoeveel kleuters gaan niet of onvoldoende naar school? Hoeveel kinderen spreken thuis geen Nederlands? Hoe tevreden zijn we over de onderwijsvoorzieningen in de gemeente?

Het is belangrijk dat kinderen naar school gaan. Op school leren ze de kennis en vaardigheden die ze later nodig hebben in de samenleving. Daarom heeft ieder kind recht op goed onderwijs en is het van belang om schoolse achterstand tijdig te detecteren.

De indicatoren in dit thema geven daarom in eerste instantie inzicht in cijfers die wijzen op een hoger risico op een lagere eindkwalificatie. Daarnaast schetsen de tevredenheidscijfers hoe de inwoners de onderwijsinstellingen in de gemeente ervaren.

De indicatoren kennen twee soorten bronnen:
- indicatoren uit registerdatabanken: centrale databanken van andere (Vlaamse en federale) overheidsinstanties,
- indicatoren uit de burgerbevraging: grootschalige burgerbevraging bij de inwoners van alle Vlaamse gemeenten.

Onderwijs en vorming is één van de 13 basisthema’s. Voor dit thema zijn er 31 indicatoren uit registerdatabanken (zoals leerlingenaantallen, schoolse vertraging en vroegtijdige schoolverlaters) en 2 indicatoren uit de burgerbevraging (betalingsmoeilijkheden schoolkosten en tevredenheid over onderwijsvoorzieningen) opgenomen. Alle indicatoren die behoren tot het thema Onderwijs en vorming vind je hier.

Kinderen moeten zoveel mogelijk gelijke kansen krijgen. Maar er zijn ouders die de onderwijsrekeningen maar moeilijk kunnen betalen. Ook in het thema Armoede kan je aanknopingspunten vinden over kansarmoede bij kinderen en over onderwijskansarmoede.

Meteen alle resultaten van de burgerbevraging voor het thema Onderwijs en vorming downloaden? Klik hier!

1 op 10 verlaat de school zonder diploma

Jongeren die vroegtijdig de school verlaten zonder diploma, lopen het risico moeilijker een baan te vinden. In het schooljaar 2019-2020 verliet 9,1% van de leerlingen het secundair onderwijs zonder diploma. Dit is een afname ten opzichte van de voorgaande schooljaren.

In slechts één gemeente is het aandeel vroegtijdige schoolverlaters groter dan 20%. Het aandeel is over het algemeen ook groter in de dertien centrumsteden dan in de overige gemeenten.

Er zijn ook grote verschillen naar de taal die thuis gesproken wordt. Bij leerlingen die niet het Nederlands als thuistaal hebben, liep het aandeel vroegtijdige schoolverlaters in het schooljaar 2019-2020 op tot 19,5%. Bij leerlingen met Nederlands als thuistaal was dit 6,7%. Vroegtijdig schoolverlaten is bovendien sterk verbonden met schoolse achterstand. Om die reden worden de cijfers over het aantal leerlingen die de school verlaten zonder diploma, best samen met die indicator gelezen.

Aandeel jongeren die secundair onderwijs verlaten zonder kwalificatie en die wonen in gemeente
Alle gemeenten, 2019-2020, in procenten

Bron: Departement Onderwijs & Vorming, via Statistiek Vlaanderen, bewerking ABB

Ruim 1 op de 5 in secundair heeft schoolse achterstand

In het schooljaar 2021-2022 had 22,0% van de leerlingen in het gewoon secundair onderwijs schoolse achterstand opgelopen. Zij zitten minstens één leerjaar lager dan overeenstemt met hun leeftijd. Dit aandeel is de voorbije tien jaren geleidelijk gedaald.

Er blijven verschillen tussen de gemeenten. In zeven gemeenten is de schoolse achterstand groter dan 33%. In drie gemeenten is die kleiner dan 10%.

Aandeel leerlingen met schoolse vertraging in secundair onderwijs die wonen in gemeente
Vlaams Gewest, 2007-2008 - 2021-2022, in procenten

Bron: Departement Onderwijs & Vorming, via Statistiek Vlaanderen, bewerking ABB

9 op de 10 kleuters gaan naar school

Om toegelaten te worden in het gewoon lager onderwijs en om recht te hebben op de schooltoeslag moeten kleuters voldoende halve dagen aanwezig geweest zijn op school gedurende hun kleuterschooltijd. In het schooljaar 2020-2021 was 88,7% van de 5-jarige kleuters voldoende aanwezig (dit wil zeggen minstens 290 halve dagen). Dat is minder dan in de voorgaande schooljaren.

In slechts één gemeente zijn alle kleuters voldoende aanwezig.

Aandeel leerlingen in kleuteronderwijs met voldoende aanwezigheid
Alle gemeenten, 2020-2021, in procenten

Bron: Departement Onderwijs & Vorming, via Statistiek Vlaanderen, bewerking ABB

2 op de 10 in lager onderwijs spreekt thuis geen Nederlands

Een belangrijke drempel in het onderwijs is de taal. Leerlingen die de instructietaal onvoldoende begrijpen, ervaren meer problemen doorheen hun schoolloopbaan. Om die reden is de thuistaal ook één van de vier kenmerken die gebruikt worden om kansarmoede in het onderwijs vast te stellen.

In het schooljaar 2020-2021 sprak 20,2% van de leerlingen in het gewoon lager onderwijs thuis geen Nederlands. Dit aandeel is een stuk groter dan tien jaar geleden. Het aandeel dat thuis geen Nederlands spreekt, lag in het schooljaar 2011-2012 nog op 13,1%.

In 23 gemeenten spreekt meer dan een derde van de leerlingen thuis geen Nederlands. In tien gemeenten is dit zelfs meer dan 50%. Dit zijn voor een groot stuk gemeenten in de Vlaamse Rand. Maar ook in de centrumsteden spreekt ruim een derde van de leerlingen thuis een andere taal.

Aandeel leerlingen in gewoon lager onderwijs die wonen in gemeente met thuistaal niet-Nederlands
Vlaams Gewest, Vlaamse Rand en 13 centrumsteden, 2011-2012 - 2020-2021, in procenten

Bron: Departement Onderwijs & Vorming, via Statistiek Vlaanderen, bewerking ABB

Bijna 9 op de 10 is tevreden over de scholen in de gemeente

88% van de inwoners is tevreden over de onderwijsvoorzieningen in de gemeente. Slechts 3% is niet tevreden.

In zes gemeenten is de tevredenheid kleiner dan 72%. In geen enkele gemeente is minder dan de helft van de inwoners tevreden. In zeven gemeenten is meer dan 95% van de inwoners tevreden.

Aandeel inwoners dat tevreden is over onderwijsvoorzieningen
Alle gemeenten, 2020, in procenten

Bron: Burgerbevraging Gemeente-Stadsmonitor, Agentschap Binnenlands Bestuur