Hoe milieubewust zijn we? Hoeveel woningen hebben energiezuinige en energierecupererende voorzieningen? Hoeveel hernieuwbare energie wordt er uit zonnepanelen gehaald? Hoe vaak gaan we naar een bos of park? En hoe tevreden zijn we met het groen in de gemeente?

Er is steeds meer aandacht voor een duurzame leefomgeving. Natuur en groen, schone lucht en zuiver water komen de gezondheid en het welzijn van de bewoners ten goede. Burgers, ondernemers en lokale besturen zijn cruciaal voor het behoud van het leefmilieu en de strijd tegen de klimaatverandering. Het duurzaam omspringen met schaarse grondstoffen, zoals energie, water en materialen, is belangrijk. Daarnaast draagt een kwaliteitsvol aanbod van groen en water bij aan de leefkwaliteit en een aangename leefomgeving.

Indicatoren in dit thema beschrijven de bereidheid om milieubewust te handelen en duurzaam om te gaan met grondstoffen, en geven inzicht in de beleving van natuur en groenvoorzieningen in de buurt en in de gemeente.

De indicatoren kennen twee soorten bronnen:
- indicatoren uit registerdatabanken: centrale databanken van andere (Vlaamse en federale) overheidsinstanties,
- indicatoren uit de burgerbevraging: grootschalige burgerbevraging bij de inwoners van alle Vlaamse gemeenten.

Klimaat, milieu en natuur is één van de 13 basisthema’s. Voor dit thema zijn er 19 indicatoren uit registerdatabanken (zoals groen in de buurt, restafval, energieverbruik naar sector) en 13 indicatoren uit de burgerbevraging (zoals tevredenheid over natuur en groenvoorzieningen, milieubewust handelen, duurzaamheid van de woning) opgenomen. Alle indicatoren die behoren tot het thema Klimaat, natuur en milieu vind je hier.

Over andere aspecten die aanknopen bij dit thema lees je meer in de thema’s Wonen en woonomgeving en Ruimte. Ook heel wat duurzame ontwikkelingsdoelstellingen gaan over natuurbehoud en de strijd tegen klimaatverandering. Daarover lees je hier meer.

Meteen alle resultaten van de burgerbevraging voor het thema Klimaat, milieu en natuur downloaden? Klik hier!

3 op de 10 leeft sterk milieubewust

29% van de inwoners handelt in hoge mate milieubewust. Concreet betekent dit dat je een reeks van tien milieubewuste handelingen gemiddeld minstens wekelijks doet. 22% handelt in lage mate milieubewust. Zij doen de tien milieubewuste handelingen hooguit maandelijks.

Soms vergt milieubewust handelen weinig inspanning, soms vraagt het grote inspanningen. Het weggooien van eten beperken, te voet gaan voor korte afstanden en kraanwater drinken: dat doen meer dan zes op de tien inwoners minstens wekelijks. Andere handelingen doet bijna de helft minstens wekelijks: de fiets nemen voor korte afstanden, de aankoop van plastic beperken en seizoensgroenten eten. Slechts twee op de tien inwoners daarentegen kopen Fairtrade- of biologische producten of eten vegetarisch.

Meer mensen handelen milieubewust in de dertien centrumsteden dan in de rest van Vlaanderen. Dit is zo voor alle handelingen, op één na. Enkel lokaal geteelde groenten en fruit eten doen we minder vaak in de centrumsteden dan in de rest van Vlaanderen.

Aandeel inwoners dat minstens wekelijks bepaalde milieubewuste handelingen stelt
Vlaams Gewest, 2020, in procenten

Bron: Burgerbevraging Gemeente-Stadsmonitor, Agentschap Binnenlands Bestuur

Aandeel inwoners dat minstens wekelijks milieubewuste handelingen stelt
Alle gemeenten, 2020, in procenten

Bron: Burgerbevraging Gemeente-Stadsmonitor, Agentschap Binnenlands Bestuur

Meer duurzame woningen

De woningen in Vlaanderen tellen vaker energiezuinige en energierecupererende voorzieningen. 55% van de inwoners geeft aan in een energierecupererende woning te leven. Een woning is energierecupererend als ze zonnepanelen, een zonneboiler, een warmtepomp of een groendak heeft of als ze regenwater gebruikt voor het toilet of de wasmachine. Dit aandeel ligt nu 11% hoger dan in 2017.

Het aandeel inwoners dat leeft in een energiezuinige woning ligt 26% hoger dan drie jaar geleden. 78% geeft aan te leven in een energiezuinige woning. Dit betekent dat de woning ten minste drie van de volgende energiezuinige voorzieningen kent: dakisolatie, muurisolatie, dubbel glas of een energiezuinige ketel.

Als we elk van de energiezuinige en energierecupererende voorzieningen afzonderlijk bekijken, dan komen de energiezuinige voorzieningen het vaakst voor. 94% geeft aan te leven in een woning met dubbel of driedubbel glas. 88% heeft dakisolatie, 71% een energiezuinige ketel. Ter vergelijking: 37% leeft in een woning die regenwater gebruikt voor het toilet of de wasmachine en 29% geeft aan over zonnepanelen te beschikken.

Elk van de energiezuinige en energierecupererende voorzieningen nam toe in aantal in vergelijking met 2017. Ze komen wel minder vaak voor in de dertien centrumsteden. Enkel groendaken zijn vaker te vinden in de centrumsteden dan in de rest van Vlaanderen.

Aandeel inwoners dat woont in woning met energiezuinige en energierecupererende elementen
Vlaams Gewest, 2017-2020, in procenten

Bron: Burgerbevraging Gemeente-Stadsmonitor, Agentschap Binnenlands Bestuur

Hernieuwbare energie uit zonnepanelen blijft stijgen

Het totale vermogen van de zonnepanelen geïnstalleerd in Vlaanderen bedraagt in 2021 4.332 megawatt. Dat is 651 watt per inwoner. Dit vermogen nam vooral fors toe tussen 2009 en 2012. Na een periode van relatieve stilstand neemt het vermogen opnieuw toe sinds 2017. De groei versnelde in 2020 ook voor het derde jaar op rij.

Het vermogen van geïnstalleerde zonnepanelen verschilt sterk van gemeente tot gemeente. In negentien gemeenten bedraagt het vermogen per inwoner meer dan 1.200 watt. Dit zijn vooral landelijke gemeenten in West-Vlaanderen en Limburg. Koploper is Lommel met een vermogen uit zonnepanelen van meer dan 3.400 watt per inwoner. Een vermogen van 4.000 watt, of 4 kilowatt, volstaat om de elektriciteit te produceren die een doorsnee gezin jaarlijks verbruikt.

Totaal vermogen van installaties met zonnepanelen
Vlaams Gewest, 2009-2021, in watt

Bron: Vlaams Energie- en Klimaatagentschap, bewerking Agentschap Binnenlands Bestuur

Bijna 5 op de 10 gaat maandelijks naar park of bos

46% van de inwoners gaat regelmatig naar een park of bos in de gemeente. 43% doet dit incidenteel en 9% nooit.  In de dertien centrumsteden is dit niet veel anders dan in de rest van Vlaanderen. Uiteraard gaan inwoners ook vaak naar andere gemeenten om een park of bos te bezoeken.

Aandeel inwoners dat afgelopen jaar bos, park of groenzone bezocht in eigen gemeente
Vlaams Gewest en 13 centrumsteden, 2020, in procenten

Bron: Burgerbevraging Gemeente-Stadsmonitor, Agentschap Binnenlands Bestuur

8 op de 10 tevreden met groen

78% van de inwoners is tevreden met de natuur- en groenvoorzieningen in de gemeente. Er is wel een verband met het groen in de gemeente: waar er meer groen is, zijn de mensen doorgaans ook meer tevreden met de groenvoorzieningen.

In vijf gemeenten is maar 55% of minder van de inwoners tevreden over het groen in de gemeente. Anderzijds zijn er 39 gemeenten waar 90% of meer van de inwoners tevreden is.

Aandeel inwoners dat tevreden is over natuur- en groenvoorzieningen in gemeente
Alle gemeenten, 2020, in procenten

Bron: Burgerbevraging Gemeente-Stadsmonitor, Agentschap Binnenlands Bestuur