Hoeveel inburgeraars met een inburgeringsattest zijn er? Hoe divers is onze vriendenkring en hoe staan we tegenover diversiteit? Hoeveel inwoners ervaren discriminatie? Hoeveel inwoners zijn van buitenlandse herkomst?

Aanvankelijk waren alle cijfers met betrekking tot integratie enkel opgenomen in de Lokale Inburgerings- en Integratiemonitor (LIIM). Met de lancering van de Gemeente-Stadsmonitor 2021 is ervoor gekozen om deze cijfers te integreren in de Gemeente-Stadsmonitor onder het specifieke thema Integratie. Op die manier vormt de Gemeente-Stadsmonitor het data- en kennisplatform bij uitstek voor lokale besturen om hun strategisch beleid te analyseren, te onderbouwen en sterker te maken, én om hun integratiebeleid te plannen. Alle relevante data zijn beschikbaar op één centrale plaats.

De indicatoren kennen twee soorten bronnen:
- indicatoren uit registerdatabanken: centrale databanken van andere (Vlaamse en federale) overheidsinstanties,
- indicatoren uit de burgerbevraging: grootschalige burgerbevraging bij de inwoners van alle Vlaamse gemeenten.

Integratie is één van de 6 specifieke thema’s. Hierbij worden verschillende indicatoren uit de basisthema's samengebracht rond het thema Integratie. Voor dit thema zijn er 68 indicatoren uit registerdatabanken (zoals personen van buitenlandse herkomst, meerderjarige nieuwkomers naar nationaliteit, werkzoekendengraad naar herkomst) en 7 indicatoren uit de burgerbevraging (zoals houding tegenover diversiteit, discriminatie) opgenomen. Alle indicatoren die behoren tot het thema Integratie vind je hier.

Ook in andere thema’s zoals Demografie en Vlaamse Rand komen aspecten van integratie aan bod.

Jouw lokale integratiescan

Vanaf 2021 wordt de Lokale Inburgerings- en Integratiemonitor (LIIM) vervangen door het PDF-rapport 'Jouw lokale integratiescan'. Dit rapport bevat een selectie van indicatoren die specifiek de lokale situatie omtrent integratie in beeld brengen. Het rapport 'Jouw lokale integratiescan' is beschikbaar voor alle 300 Vlaamse gemeenten en kan je vinden op de pagina 'PDF-rapport'.

2 op de 10 inwoners is van buitenlandse herkomst

Om te bepalen of iemand tot de groep personen van buitenlandse herkomst behoort, is de huidige nationaliteit geen sluitend criterium. Heel wat vreemdelingen hebben in de loop der jaren de Belgische nationaliteit verworven. Personen van buitenlandse herkomst zijn personen die legaal en langdurig in België verblijven en die bij hun geboorte niet de Belgische nationaliteit bezaten of van wie minstens één van de ouders bij hun geboorte niet de Belgische nationaliteit bezat.

In 2022 telt Vlaanderen 1.677.131 inwoners van buitenlandse herkomst. Dat is 25,04% van de bevolking. Het aantal personen van buitenlandse herkomst ligt het hoogst in Antwerpen en Gent, in de grensstreek met Nederland, in Midden-Limburg en in de rand rond Brussel. Aan de grens met Nederland gaat het vooral om personen van Nederlandse herkomst, in de rand rond Brussel om personen van EU-herkomst. De personen van niet-EU-herkomst wonen hoofdzakelijk in de centrumsteden en de rand rond Brussel.

De gemeenten met het hoogste aandeel personen van buitenlandse herkomst zijn Baarle-Hertog, Machelen, Drogenbos, Maasmechelen, Vilvoorde en Genk. Ook in Zaventem, Kraainem, Antwerpen, Hamont-Achel, Wemmel en Sint-Pieters-Leeuw ligt het aandeel personen van buitenlandse herkomst boven de 50%. Bij een aantal van deze gemeenten is het hoge aandeel een gevolg van het hoge aantal personen van Nederlandse herkomst. Het gaat om de grensgemeenten Baarle-Hertog en Hamont-Achel. Zonder de personen van Nederlandse herkomst vallen ze terug tot een aandeel personen van buitenlandse herkomst onder de 10%. Het aandeel personen met een herkomst van buiten de EU ligt het hoogst in Machelen, Vilvoorde, Antwerpen, Zaventem en Genk.

Aandeel personen van buitenlandse herkomst
Alle gemeenten, 2022, in procenten

Bron: Statbel, via Statistiek Vlaanderen, bewerking ABB

Tussen 2010 en 2022 is het aandeel van personen van buitenlandse herkomst jaar na jaar toegenomen, van 16,0% tot 25,0%. De stijging was het grootst bij de groep personen met herkomst uit de EU13-landen. Dat zijn de nieuwste lidstaten van de Europese Unie (toegetreden sinds 2004). Het aantal personen in deze groep nam tussen 2009 en 2018 toe met 168%. Ook bij de personen van de herkomstgroep ‘Andere landen’ (+98%) en bij de personen met herkomst van de Europese niet-EU landen (+74%) lag de toename hoger dan gemiddeld.

Aandeel personen van buitenlandse herkomst, naar herkomstgroep
Vlaams Gewest, 2012-2022, in procenten

Bron: Statbel, via Statistiek Vlaanderen, bewerking ABB

Ruim een derde van buitenlandse herkomst bij kinderen en jongeren

Naar leeftijd zijn er duidelijke verschillen in het aandeel personen van buitenlandse herkomst. Bij kinderen en jongeren lag het aandeel personen van buitenlandse herkomst in 2022 op 39,5%. Maar hoe ouder de leeftijdscategorie, des te lager dit percentage. Zo maakten de personen van buitenlandse herkomst in 2022 nog maar 7,4% uit van de groep van 65-plussers.

Aandeel personen van buitenlandse herkomst, per leeftijdsgroep
Vlaams Gewest, 2022, in procenten

Bron: Statbel, via Statistiek Vlaanderen, bewerking ABB

Inburgeraars met inburgeringsattest

Ieder jaar vestigen zich nieuwkomers in Vlaanderen en Brussel. In Vlaanderen kunnen zij een inburgeringscontract ondertekenen bij het Agentschap voor Integratie en Inburgering, Atlas (Stad Antwerpen) of IN-Gent. Het aantal personen dat een inburgeringsattest behaalt, heeft betrekking op de inburgeraars die het inburgeringstraject volledig doorlopen hebben. In 2021 waren er in Vlaanderen 15.473 inburgeraars die een attest hebben gehaald. Dat zijn er 23,3 per 10.000 inwoners.

Aantal meerderjarige inburgeraars dat inburgeringsattest heeft behaald
Vlaams Gewest, 2010-2021, in aantal

Bron: ABB, KBI, via Statistiek Vlaanderen, bewerking ABB

Het Huis van het Nederlands Brussel staat in voor het onthalen van personen uit het tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad die Nederlands willen leren en/of oefenen. Voor de lessen en ‘maatschappelijke oriëntatie’ en trajectbegeleiding kunnen de nieuwkomers uit Brussel terecht bij de afdeling van het (Vlaams) Agentschap Integratie en Inburgering in Brussel indien zij kiezen voor inburgering via de Vlaamse Gemeenschap. In 2019 behaalden 1.336 personen een Nederlandstalig inburgeringsattest in Brussel.

Bijna 8 op de 10 heeft een neutrale tot positieve houding ten opzichte van diversiteit

In de burgerbevraging werden zes stellingen rond diversiteit aan de respondenten voorgelegd. Er werd een samengestelde indicator berekend die gebaseerd is op de gemiddelde score op deze zes items. Op basis van zes bevraagde stellingen rond diversiteit kunnen we stellen dat 35% een positieve houding heeft tegenover diversiteit. 44% heeft een neutrale houding, 21% een negatieve.

Aandeel inwoners dat positief staat tegenover diversiteit
Alle gemeenten, 2020, in procenten

Bron: Burgerbevraging Gemeente-Stadsmonitor, Agentschap Binnenlands Bestuur

Bijna 7 op de 10 inwoners vindt dat personen met een andere herkomst best sympathiek zijn als je ze beter leert kennen. 58% van de inwoners vindt het ook zinvol om ontmoetingsactiviteiten op te zetten om elkaar beter te leren kennen. In de dertien centrumsteden is zelfs 66% van de inwoners het eens met deze stelling.

De helft van de inwoners is het eens met de uitspraak dat mensen met verschillende herkomst goed samenleven. Bij de gemeenten waar het grootste aandeel van de inwoners het eens is met deze uitspraak, staan er zes gemeenten van de Vlaamse Rand in de top-10.

44% van de inwoners is het eens met de stelling dat de aanwezigheid van mensen met een andere herkomst een verrijking is. Ook hier zien we zes gemeenten uit de Vlaamse Rand in de top-10 staan. In de centrumsteden ligt dit aandeel, met 54% van de inwoners, opnieuw hoger.

Anderzijds vindt bijna 1 op de 3 inwoners dat er te veel mensen met verschillende herkomst in de gemeente wonen. In de centrumsteden is dit hoger, namelijk 40%. Dit is een toename in vergelijking met drie jaar geleden, vooral in de centrumsteden. In 2017 lag dit percentage voor beiden nog rond een kwart van de inwoners.

Minder dan een kwart van de inwoners, tot slot, vindt het onprettig om buren met een verschillende herkomst te hebben.

Aandeel inwoners dat het eens is met voorgelegde stelling rond diversiteit
Vlaams Gewest en 13 centrumsteden, 2020, in procenten

Bron: Burgerbevraging Gemeente-Stadsmonitor, Agentschap Binnenlands Bestuur