Hoe vaak doen we aan cultuur of sporten we? Hoeveel inwoners zijn lid van een vereniging? Hoe groot is het aanbod aan vrijetijds- en cultuuractiviteiten? Zijn we tevreden over de culturele voorzieningen?

Cultuur en vrije tijd bevorderen de sociale cohesie. We leren er vaardigheden en ontmoeten mensen. Een divers aanbod aan culturele en vrijetijdsvoorzieningen kan de aantrekkelijkheid van een gemeente vergroten om er te wonen. Dat kan ook een economische meerwaarde betekenen.

Indicatoren in dit thema beschrijven het aanbod aan cultuur- en vrijetijdsactiviteiten. Andere indicatoren gaan over de deelname aan die activiteiten. De tevredenheid over het aanbod ten slotte vertelt hoe de inwoners dit ervaren.

In 2020 konden veel culturele evenementen en activiteiten niet plaatsvinden als gevolg van de beschermende maatregelen tegen COVID-19. Dat heeft ontegensprekelijk de cijfers beïnvloed.

De indicatoren kennen twee soorten bronnen:
- indicatoren uit registerdatabanken: centrale databanken van andere (Vlaamse en federale) overheidsinstanties,
- indicatoren uit de burgerbevraging: grootschalige burgerbevraging bij de inwoners van alle Vlaamse gemeenten.

Cultuur en vrije tijd is één van de 13 basisthema’s. Voor dit thema zijn er 15 indicatoren uit registerdatabanken (amateurkunstenorganisaties, sportclubs, leden jeugdbewegingen) en 29 indicatoren uit de burgerbevraging (zoals bijwonen culturele activiteit in eigen of andere gemeente, sportparticipatie, tevredenheid over recreatievoorzieningen) opgenomen. Alle indicatoren die behoren tot het thema Cultuur en vrije tijd vind je hier.

Meteen alle resultaten van de burgerbevraging voor het thema Cultuur en vrije tijd downloaden? Klik hier!

3 op de 10 doet regelmatig aan cultuur in de eigen gemeente

Veel voorstellingen en evenementen konden in 2020 en 2021 niet plaatsvinden door de beschermende maatregelen tegen COVID-19. Toch neemt 29% van de inwoners regelmatig deel aan cultuur (festival, museum, bibliotheek, culturele activiteit of bioscoop) in de eigen gemeente. 48% doet dit occasioneel en 23% nooit. We moeten hierbij wel opmerken dat de bevraging werd afgenomen in september en oktober 2020, toen verschillende culturele activiteiten nog mogelijk waren (bv. bioscopen waren open). Bovendien viel een deel van de referentieperiode ("...het afgelopen jaar...") voor de uitbraak van de coronapandemie. Lees meer over de mogelijke impact van COVID-19 op de cijfers op de themapagina COVID.

In vijftien gemeenten participeert meer dan 40% regelmatig aan cultuur. Twaalf daarvan zijn centrumsteden. Daaraan is het grotere aanbod aan activiteiten en evenementen vermoedelijk niet vreemd.

In vijf gemeenten zegt meer dan 45% nooit aan cultuur te participeren in de eigen gemeente. Er is inderdaad een groep mensen die niet in de eigen gemeente aan cultuur doet, maar hiervoor eerder naar een andere gemeente gaat.

Aandeel inwoners dat afgelopen jaar aan cultuur heeft gedaan in de eigen gemeente
Vlaams Gewest en 13 centrumsteden, 2020, in procenten

Bron: Burgerbevraging Gemeente-Stadsmonitor, Agentschap Binnenlands Bestuur

6 op de 10 doet wekelijks aan sport

57% van de inwoners zegt minstens wekelijks aan sport te doen. Daaronder verstaan we activiteiten die ten minste 20 minuten duren. 22% doet maandelijks aan sport en 21% zegt nooit te sporten.

Door de coronamaatregelen was sporten in groep vaak niet mogelijk, maar sporten op zich werd wel aangemoedigd. In 2020 doen dan ook meer inwoners aan sport dan drie jaar eerder. In 2017 lag het aandeel dat wekelijks sport 6% lager. Ook in de dertien centrumsteden zien we deze tendens. Terwijl het aandeel inwoners dat wekelijks sport aanvankelijk stabiel rond 46% lag, steeg dit in 2020 naar 58%.

In 34 gemeenten sport minder dan de helft van de inwoners wekelijks. Sportparticipatie is wat groter in de regio rond Leuven en in de Antwerpse en Limburgse Kempen. De participatiegraad is wat lager in Oost- en West-Vlaanderen.

Aandeel inwoners dat wekelijks actief sport
Vlaams Gewest en 13 centrumsteden, 2008-2020, in procenten

Bron: Burgerbevraging Gemeente-Stadsmonitor, Agentschap Binnenlands Bestuur

Aandeel inwoners dat wekelijks actief sport
Alle gemeenten, 2020, in procenten

Bron: Burgerbevraging Gemeente-Stadsmonitor, Agentschap Binnenlands Bestuur

6 op de 10 is lid van een vereniging

Vlaanderen telt duizenden verenigingen. 62% van de inwoners zegt lid te zijn van een vereniging. Het vaakst gaat het om sportverenigingen, socio-culturele verenigingen en natuurverenigingen.

In twee gemeenten is nauwelijks de helft van de inwoners lid van een vereniging. In acht gemeenten is dat meer dan 70%. Deelname aan het verenigingsleven is groter in grote delen van de provincies Antwerpen en West-Vlaanderen. De deelname is wat kleiner in de Vlaamse Rand.

Aandeel inwoners dat lid is van een vereniging
Alle gemeenten, 2020, in procenten

Bron: Burgerbevraging Gemeente-Stadsmonitor, Agentschap Binnenlands Bestuur

35 activiteiten per 1.000 inwoners

Sinds 2015 neemt het aantal vrijetijds- en cultuuractiviteiten jaar na jaar toe tot 2019. In 2020 zijn deze activiteiten sterk verminderd en is het effect van de corona-pandemie duidelijk merkbaar in het vrijetijdsaanbod in Vlaanderen.

In 2019 werden meer dan 230.000 vrijetijds- en cultuurevenementen ingegeven in de UiTdatabank van Publiq vzw. Dat zijn 35 activiteiten per 1.000 inwoners. Deze activiteiten betreffen onder meer cursussen, lezingen, muziek-, dans- en theatervoorstellingen en sport. In 2020 werden door de coronamaatregelen veel evenementen afgelast en ook activiteiten in groep konden vaak niet. In 2020 werden er 'slechts' 130.000 vrijetijds- en cultuurevenementen in de UiT-databank ingegeven, of 19,5 activiteiten per 1.000 inwoners.

In veel centrumsteden blijft het aanbod relatief groot, zelfs rekening houdend met het grote aantal inwoners.

Aantal vrijetijds- en cultuuractiviteiten, totaal en per type
Vlaams Gewest, 2020, in aantal per 1.000 inwoners

Bron: UiT-databank, Cultuurnet, via Statistiek Vlaanderen, bewerking ABB

6 op de 10 is tevreden over culturele voorzieningen

64% van de inwoners is tevreden over de culturele voorzieningen in de gemeente. Dat aandeel is beduidend kleiner dan drie jaar geleden, toen nog 72% tevreden was. 15% is niet tevreden over de voorzieningen.

De tevredenheid in de gemeenten loopt sterk uiteen. In 41 gemeenten is minder dan een derde van de inwoners tevreden. De tevredenheid neemt bovendien toe naarmate het inwonersaantal groeit. In de centrumsteden is 80% tevreden. In de kleinste gemeenten is dit 47%. Daaraan is een kleiner aanbod wellicht niet vreemd. Ook in de Vlaamse Rand zijn minder mensen tevreden over de cultuurvoorzieningen.

Aandeel inwoners dat tevreden is over de culturele voorzieningen
Alle gemeenten, 2020, in procenten

Bron: Burgerbevraging Gemeente-Stadsmonitor, Agentschap Binnenlands Bestuur